Situaties waarin het roddelen toegestaan wordt.

An Nawawie, moge Allah hem genadig zijn, zei in zijn boek Riyaad as Saalihien:

"Hoofdstuk: Welke vormen van roddelen toegestaan zijn: Weet dat het roddelen toegestaan wordt als het gaat om een gefundeerd en wettig doel, dat niet bereikt kan worden behalve door dit middel (roddelen). Er zijn zes redenen waardoor het toegestaan wordt:

De eerste beklaging:

Het is toegestaan voor degene die onderdrukt wordt om zich over zijn situatie te beklagen tegenover een (regerings)leider of een rechter of iemand anders die de authoriteit bezit om hem zijn recht te geven tegenover de onderdrukker. Zo’n persoon zou moeten zeggen: ‘Die of die persoon heeft mij onrecht aangedaan.’

De tweede: Het zoeken van hulp voor het veranderen van kwaadheden en om een zondaar te laten terugkeren naar hetgeen correct is.

Een persoon zou moeten zeggen, tegen degene waarvan hij vermoedt dat die persoon de mogelijkheid heeft om dit kwaad te verwijderen: ‘Die en die persoon heeft dit of dat gedaan, weerhoud hem ervan om dit te doen’ of iets dat hierop lijkt. Zijn doel moet dan zijn om een manier te vinden om dit kwaad te verwijderen. Maar, als dit niet zijn intentie is dan is het niet toegestaan!

De derde: Het vragen om een fatwa (religieuze wetgeving).

Een persoon zou dit moeten doen door te zeggen tegen de moeftie (geleerde die in staat is om een fatwa uit te spreken): ‘Mijn vader’ of ‘mijn broer’ of ‘mijn man’ of ‘die en die persoon heeft mij onrecht aangedaan’. ‘Heeft hij het recht om dit te doen?’ ‘Hoe kan ik een einde maken aan dit onrecht en mijn recht behalen?’ enzovoort. Dit is toegestaan vanwege de noodzaak hiervan. Maar, om het zekere voor het onzekere te nemen, is het voorzichtiger en het beste om het op de volgende manier te zeggen: ‘Wat zou u zeggen over een man of ‘met betrekking tot een zeker persoon’ of ‘met betrekking tot een echtgenoot die dit of dat gedaan heeft’, etc. Door dit te doen kan een persoon zijn doel behalen zonder een specifiek persoon te noemen. Hoe dan ook, het noemen van een specifiek persoon bij naam is toegestaan, zoals we zullen benoemen in de hadith van Hind [Voetnoot vertaler: hiermee doelt de schrijver op een hadith die elders in het boek genoemd wordt. Hind bint `Otbah zei tegen de Profeet: ‘Oh Boodschapper van Allah! Aboe Soefyaan is een gierige man. Hij onderhoudt mij niet met het geen dat nodig is voor mij en mijn kinderen.’ Dus de Profeet صلى الله عليه وسلم zei tegen haar: ‘Neem van hem datgene dat voldoende is voor jou en je kinderen.’ Uit de sahiehayn.] (radiyAllaahoe `anhaa), in shaa Allaah ta`aalaa.

De vierde: Het waarschuwen en adviseren van de moslims tegen een zeker kwaad.

Er zijn verschillende manieren hiervan, één hiervan is: het bekritiseren van degenen die onbetrouwbaar verklaard zijn in het overleveren van de hadith of het afleggen van een getuigenis. Dit is toegestaan om te doen volgens de consensus van de moslims. Het is zelfs verplicht vanwege de noodzaak hiervan.

Een andere situatie is wanneer iemand om advies wordt gevraagd omtrent het aangaan van een relatie of vennootschap, of het toevertrouwen van eigendom of enig andere transactie. Het is verplicht voor degene aan wie raad gevraagd wordt om niets achter te houden dat hij weet over die zekere persoon. Hij moet juist de negatieve kanten (van de persoon) noemen met de intentie om te adviseren.

Een ander voorbeeld is wanneer een student vaak gezien wordt met een innovator of zondaar, terwijl hij kennis van hem neemt, en er gevreesd wordt dat dit schadelijk zou kunnen zijn voor de student. In deze situatie is het nodig om de persoon te adviseren door de werkelijke aard van de innovator te definieren, met als voorwaarde dat de intentie is om te adviseren. En dit is iets waar velen de fout mee in gaan, want een persoon zou dit (adviseren) kunnen doen uit jaloezie (op degene waar tegen hij adviseert), en de Sjaitaan misleidt hem hiermee waardoor hij denkt dat hij adviseert en medeleven toont, en daarom gelooft hij hier ook in.

Een laatste voorbeeld is wanneer iemand een leidinggevende functie bekleedt die hij niet fatsoenlijk vervult of omdat hij niet geschikt is of omdat de persoon een zondaar is of nalatig, etc. Dus in dit geval moet iemand dit melden aan degene(n) die algemene leiderschap hebben over deze persoon, zodat deze persoon weggehaald kan worden en een geschiktere persoon zijn plaats kan innemen. Of zodat degene(n) die boven hem staan op de hoogte zijn hiervan en in overeenstemming hiermee met hem om kunnen gaan en niet door hem misleid zullen worden en zodat zij pogingen kunnen doen om hem aan te moedigen om oprecht te zijn of anders hem te vervangen.

De Vijfde: Wanneer een persoon openlijk zondes begaat of een innovatie.

Dit is het geval wanneer iemand openlijk alcohol drinkt, of op illegale wijze geld afneemt van mensen, hun belastingen onterecht verhoogt en het bevel onrechtmatig toe eigent. Het is dan toegestaan om te praten over hetgeen deze persoon openlijk gepleegd heeft. Maar het is verboden om over zijn andere tekortkomingen te spreken behalve als ze vallen onder een van de eerder genoemde redenen die het roddelen geldig maakt.

De zesde: Een persoon definieren.

Als een persoon onder de mensen bekend staat met een bijnaam zoals, ‘leepogig persoon’, ‘degene die mank loopt’, ‘de dove man’, ‘de blinde man’, ‘de schele’ enzovoort, dan is het toegestaan om een persoon op deze manier te verduidelijken met de intentie om hem te identificeren. Maar, het is verboden om dit te gebruiken wanneer de intentie is om iemand hiermee te vernederen. Als hij met een andere (gepastere) naam genoemd kan worden dan heeft dat voorrang.

Dit zijn de zes gevallen waarvan de geleerden gezegd hebben dat roddelen toegestaan is. De meesten van hen zijn het hier unaniem over eens en de bewijzen hiervoor kunnen gevonden worden in de authentieke soennah en de welbekende ahaadith.”

door Shaych Rabie’ bin Haadie al-Madchalie
Vertaald vanuit het engels door: Oem Ibrahiem